نگاهش كه می‌كنی، می‌بینی ادعا خیلی دارد؛ اما حریف این تكه گوشت نمی‌شود...

و چه درنده‌ای است این تكه گوشت كوچك در دهان كه وقتی رها شود، از هجومش در امان نخواهی بود!

خوب كه بنگری، می‌بینی اگر حرف نزده باشی، كلام و سخن و در اصل، این تكه گوشت در اختیار توست؛ گویی گروگان توست.

 اما وقتی لب به سخن می‌گشایی و زبان را رها می‌كنی تا در كام بچرخد ...

آنگاه تو در گرو آن هستی.

ضرب‌المثل قدیمی‌ها را یادت هست: «حرف نگفته را همیشه می‌توان گفت». پس:

مزن بی‌تأمل به گفتار، دم  نكو گو، اگر دیر گویی چه غم؟

مراقب زبانت باش كه اگر بی‌دقتی كنی، گاهی زبانت، حرف‌های درونی

و اسرار پنهانی‌ات را فاش می‌كند و گاه با همین زبان، از زبان شیطان

سخن می‌گویی و سخنگوی او می‌شوی كه «شیطان تو را به عنوان

مركب سواری خویش قرار می‌دهد و به مزدوری خود می‌گیرد و از زبان تو،

 حرف خود را به دیگران می‌رساند».

مگر نه این‌كه سخن گفتن جزء عمل است و درباره‌اش بازخواست خواهی

شد و مگر نه این‌كه اگر بیشتر سخن گویی، خطایت هم بیشتر خواهد شد!

پس، كمتر سخن گوی كه كم حرفی نشانه خردمندی است:

«إذا تَمَّ العَقلُ نَقَصَ الكَلامُ»مراقب زبانت باش كه رنگ رخساره خبر می‌دهد از سرّ ضمیر:

«مَا أضْمَرَ أحدٌ شیئاً إلاّ ظَهَرَ فِی فَلَتَاتِ لِسَانِهِ وَصَفَحاتِ وَجْهِهِ 3؛

هیچ كس چیزی را پنهان نمی‌كند، مگر آن ‌كه از لغزش‌های زبانش

و تغییرات چهره‌اش آشكار می‌شود».

وقتی طلا و نقره یا درّی گرانبها داری، می‌كوشی تا خوب نگه‌داری‌اش

كنی و از گزند آفات محفوظش داری، اما برای زبانت چه كرده‌ای؟ چقدر

كوشیده‌ای تا بیهوده لب به سخن نگشایی و سخن بی‌جا نگویی كه نكند

با سخنی نعمتی سلب شود یا كیفری فراهم آید؟...

... و این زبان ... شگفتا از كارش كه اگر مهار نشود و لجام گسیخته باشد،

 چه گناهان كه نمی‌كند، چه آبروها كه نمی‌ریزد، چه دوستی‌ها كه به

دشمنی بدل نمی‌شود، چه پشیمانی‌ها كه پیش نمی‌آید، چه دل‌ها را كه

نمی‌شكند و چه اسراری را كه فاش نمی‌كند... و به راستی اندیشه كردن

 كه «چه بگویم؟»، به از پشیمان شدن كه «چرا گفتم؟».  

كم گوی و به جز مصلحت خویش مگوی 
چـیزی كه نپرسند تو از پیش مـــگوی
دادنـد دو گــوش و یـــك زبـان از آغــاز  
یعنی كه دو بشنو و یكی بیش مگوی 

تا ندانی كه سخن عین صواب است، مگوی...

مَّا یَلْفِظُ مِن قَوْلٍ الاَّ لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِید  

منبع: زهرا رضاییان - گروه دین و اندیشه تبیان

--------------------------------------------------------------------------------

1 . نهج البلاغه، خطبه 192.

2 . همان، حكمت 71.

3 . همان، حكمت 26.

4 . بزرگمهر حكیم.

5 . بابا افضل.

6 . ق ﴿50﴾ : 18.